اهداف آبیاری

آبیاری به منظور اصلاح محیط: در بعضی موارد از آبیاری به منظور تغییر محیط رشد گیاه نیز استفاده می شود. مثلاً در هنگامی که خطر سرمازدگی برای گیاه وجود دارد با انجام آبیاری بارانی و پاشیدن آب روی شاخ و برگ می توان گیاه را از خطر یخ زدگی نجات داد. زیرا با این عمل و به علت سرما، آب روی شاخ و برگ گیاه یخ زده و ادامه سرما فقط قطر لایه یخ روی گیاه را افزایش می دهد بدون آن که دمای شاخ و برگ از صفر درجه پایین تر رود. آنچه در این مورد اهمیت دارد این است که تا زمانی که دمای هوا کمتر از صفر است باید آبیاری و پاشیدن آب روی گیاه ادامه داشته باشد و فقط زمانی آبیاری قطع شود که دمای هوا از صفر بالاتر رفته و تمام یخ های روی گیاه ذوب شده باشد. آبیاری در اکثر موارد باعث بالا رفتن رطوبت در محیط اطراف گیاه شده و همین امر ممکن است برای برخی محصولات به بهبود کیفیت آن ها کمک نماید. از جمله می توان به برخی ارقام انگور اشاره کرد که در آن با انجام عملیات آبیاری بارانی و مرطوب نمودن محیط بر کیفیت میوه های تولیدی افزوده می شود.

آبیاری به منظور تأمبن امنیت ملی: بسیاری ازکشورهایی که به دلیل توسعه شبکه های آبیاری بر تولیدات کشاورزی خود افزوده اند از نظر غذا به کشورهای ثروتمند و یا همسایگان خود متکی نبوده و لذا در صحنه بین المللی از قدرت عمل بیشتری برخوردارند. تحریم غذایی کشورها امروزه به عنوان وسیله ای در اختیار برخی کشورها قرار گرفته و تجربه نشان داده است که از این وسیله به دفعات استفاده نموده اند. لذا آبیاری از این جهت که بر تولیدات موادغذایی می افزاید در تأمین امنیت ملی و خودکفایی غذایی کشورها نقش اساسی دارد.
آبیاری به منظور مقابله با خثکسالی ها: خشکسالی هایی که در سال های دهه ۱۹۸۰ میلادی در آفریقا اتفاق افتاد ثابت نمود که کشورهایی قادر به سپری کردن چنین بلایایی هستند که از شبکه های آبیاری وسیع برخوردارند. حتی درکشورهایی که بارندگی زیاد بوده و آبیاری چندان اهمیتی ندارد ممکن است کمبود بارندگی در یک سال خسارات زیادی به بار آورد. زیرا در چنین وضعی اکثر گیاهان یک ساله و حتی گیاهان چند ساله مانند درختان میوه صدمه خواهند دید. حال آن که با یک آبیاری ممکن است درختان در آن سال زنده بمانند. در این کشورها وجود شبکه های آبیاری می تواند در مواقع ضروری برای آبیاری تکمیلی وارد عمل شده و محصول را از خطر نابودی برهاند.
سایر کاربردهای آبیاری: آبیاری برای اهداف دیگری نیز ممکن است به کار برده شود. مثلآً در هنگام جنگ غالباً اراضی را آبیاری می کنند تا ماشین آلات و تانک های دشمن تحرک لازم را از دست بدهند؛ و یا آبیاری و یخ-آبهای زمستانه به منظور کنترل آفات و بیماری های گیاهی یکی از عملیاتی است که زارعین به طور مرسوم انجام می دهند. حتی برای کنترل جوندگان مانند موش نیز یکی از روش های مبارزه، آبیاری غرقابی زمین می باشد. آبیاری به منظور جلوگیری از هدر رفتن آب نیز ممکن است انجام گیرد؛ مثلاً در زمانی که آب مازاد بر نیاز وجود داشته باشد، زارعین اراضی بایر خود را آبیاری می کنند تا هم رطوبت در خاک ذخیره شود و هم با نرم شدن خاک، عملیات خاک ورزی به آسانی صورت گیرد.
اما آن چه که بیشتر به عنوان هدف آبیاری شناخته می شود و مد نظر کشاورزان و مهندسان آب هست، استفاده از آبیاری به منظور افزایش محصول و ارتقاء راندمان تولید می باشد.

منبع: طراحی سیستم های آبیاری/دکتر امین علیزاده/چاپ ششم